Ο Ναός του Ηφαίστου και της Αθηνάς Εργάνης στην Αθήνα (Ηφαιστείο ή ''Θησείο'')

Ο Ναός του Ηφαίστου ή ''Θησείο'' εντοπίζεται στον λόφο του Αγοραίου Κολωνού της Αρχαία Αγορά των Αθηνών. Πρόκειται για έναν από τους καλύτερα διατηρημένους ναούς, γεγονός που οφείλεται ίσως στη μετατροπή του σε εκκλησία. Σύμφωνα με τον Παυσανία (I.14.5-6), στον ναό τιμώταν ο Ήφαιστος, προστάτης των μεταλλουργών, και η Αθηνά Εργάνη, προστάτρια των κεραμέων. Η κατασκευή του ναού πραγματοποιήθηκε το διάστημα 460-420 π.Χ., διέθετε πρόναο και οπισθόδομο, δίστυλους εν παραστάσι και εξωτερικά περιβαλλόταν από την περίσταση, μια δωρική κιονοστοιχία, με 6 κίονες στις στενές πλευρές και 13 στις μακρές. Το κτίριο ήταν κατασκευασμένο από πεντελικό μάρμαρο, ενώ τα αρχιτεκτονικά γλυπτά που το κοσμούσαν ήταν από παριανό μάρμαρο. Ο ναός έφερε πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο. Από τα αρχιτεκτονικά γλυπτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μετόπες, που κοσμούσαν την ανατολική πλευρά της περίστασης εξωτερικά και παριστάνουν τους εννέα άθλους του Ηρακλέους. Σε συνέχεια αυτών, στη βόρεια και στη νότια πλευρά, εικονίζονται από τέσσερις άθλοι του Θησέως, σκηνές από τις οποίες προέκυψε η ονομασία ''Θησείο'' για τον ναό. 

Τον 7ο αιώνα μ.Χ. ο ναός μετατράπηκε σε εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Ακάμα και λειτούργησε έτσι έως την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους. Κατά το 18ο αιώνα μέσα στο κτήριο ενταφιάσθηκαν πολλοί επιφανείς προτεστάντες, που πέθαναν στην Αθήνα, ενώ το 1834 πραγματοποιήθηκε εδώ η τελετή υποδοχής του βασιλιά Όθωνα. Έκτοτε ο ναός λειτούργησε ως αρχαιολογικό μουσείο, μέχρι την έναρξη των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής στην Αρχαία Αγορά, το 1930. 

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Ο Ναός του Ηφαίστου και της Αθηνάς Εργάνης (Ηφαιστείο ή ''Θησείο'') στον λόφο του Αγοραίου Κολωνού το 1878. ©Μουσείο Φωτογραφίας ''Χρήστος Καλεμκερής'' Δήμου Καλαμαριάς.