Πίσω στις ιστορίες

Στην καρτ ποστάλ απεικονίζεται στιγμιότυπο από αναχώρηση τμήματος του μουσουλμανικού πληθυσμού της Θεσσαλονίκης, το 1914. Το 1914 υπογράφτηκε συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας για την ακούσια ανταλλαγή πληθυσμών.

Στην καρτ ποστάλ απεικονίζεται στιγμιότυπο από αναχώρηση τμήματος του μουσουλμανικού πληθυσμού της Θεσσαλονίκης, το 1914. Το 1914 υπογράφτηκε συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας για την ακούσια ανταλλαγή πληθυσμών.

Ομαδική αναχώρηση μουσουλμάνων κατοίκων της Θεσσαλονίκης καταγράφεται το 1914, στο πλαίσιο της ελληνοοθωμανικής συμφωνίας για αμοιβαία μετακίνηση πληθυσμών, που είχε χαρακτήρα αναγκαστικής «ανταλλαγής». Η σκηνή στο σιδηροδρομικό σταθμό αποτυπώνει τη βεβιασμένη και φορτισμένη διαδικασία του ξεριζωμού, με οικογένειες να περιμένουν στην αποβάθρα, φορτωμένες με μπόγους, σάκους και αυτοσχέδια φορτία. Οι γυναίκες, με λευκά μαντίλια και μακριές σκουρόχρωμες φορεσιές, κρατούν μικρά παιδιά και διατηρούν τα ελάχιστα υπάρχοντά τους. Η παρουσία στρατιωτών ή χωροφυλάκων σε επιφυλακή προσδίδει αίσθηση επίβλεψης και ελέγχου στη διαδικασία.

Η ανταλλαγή του 1914, αν και προγενέστερη της επίσημης ελληνοτουρκικής Συνθήκης της Λωζάννης (1923), αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη, πλην βεβιασμένη, προσπάθεια πληθυσμιακού διαχωρισμού με βάση το θρήσκευμα και συνδέεται με την ένταση της εθνικιστικής πολιτικής και από τις δύο πλευρές. Η Θεσσαλονίκη, ως πόλη με πλούσια πολυθρησκευτική σύνθεση, γνώρισε μέσα σε λίγα χρόνια την απώλεια σημαντικών τμημάτων του πληθυσμού της: πρώτα των μουσουλμάνων, έπειτα των Εβραίων και των προσφύγων που ήρθαν και έφυγαν. Η φωτογραφία λειτουργεί ως τεκμήριο μιας από τις πρώτες πράξεις του αναγκαστικού εκτοπισμού στην ιστορία του 20ού αιώνα.

Μουσείο Φωτογραφίας ''Χρήστος Καλεμκερής'' Δήμου Καλαμαριάς. Καρτ Ποστάλ. Θεσσαλονίκη, Κεντρική Μακεδονία, Ελλάδα.