Κινητό νοσοκομείο από ειδικά διαμορφωμένα βαγόνια στις γραμμές του σιδηροδρομικού σταθμού Θεσσαλονίκης, προορισμένο για την περίθαλψη των τραυματιών των Βαλκανικών Πολέμων.

Τραυματίες μεταφέρονται από κινητό νοσοκομείο εγκατεστημένο σε ειδικά διαμορφωμένα βαγόνια στις γραμμές του σιδηροδρομικού σταθμού Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912–1913). Η εικόνα αποτυπώνει τον συνδυασμό ιατρικής μέριμνας και τεχνολογικής προσαρμογής, με τη χρήση των σιδηροδρομικών υποδομών για την άμεση περίθαλψη και διακομιδή των τραυματιών κοντά στα μέτωπα. Εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού, με χαρακτηριστικά περιβραχιόνια, συνοδεύουν και στηρίζουν τους ασθενείς, ενώ στρατιώτες οπλισμένοι παρίστανται για λόγους ασφαλείας ή τάξης. Οι σκηνές αυτές καταγράφουν την αλληλεγγύη και την οργάνωση του υγειονομικού τομέα εντός ενός αστικού πολεμικού θεάτρου, με τη Θεσσαλονίκη να λειτουργεί ως κύρια βάση ανεφοδιασμού, περίθαλψης και συντονισμού. Η παρουσία γυμνών δέντρων, το φως και οι σκιές υποδηλώνουν χειμωνιάτικη περίοδο. Η φωτογραφία τεκμηριώνει τον ρόλο του σιδηροδρόμου όχι μόνο στη μεταφορά στρατευμάτων και υλικού, αλλά και στην άσκηση κοινωνικής φροντίδας σε συνθήκες πολέμου.

Τα κινητά νοσοκομεία της εποχής των Βαλκανικών Πολέμων (1912–1913) αποτελούσαν κρίσιμη καινοτομία στον στρατιωτικό υγειονομικό σχεδιασμό και εντάσσονταν σε μια ευρύτερη στρατηγική για την άμεση περίθαλψη των τραυματιών κοντά στα μέτωπα. Στηρίζονταν σε τροποποιημένα σιδηροδρομικά βαγόνια, τα οποία διαμορφώνονταν ως πρόχειρα ιατρεία, θαλάμους νοσηλείας και χειρουργεία, επιτρέποντας τη μεταφορά και φροντίδα ασθενών σε μαζική κλίμακα. Η κινητικότητα που προσέφερε το σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν καθοριστική, καθώς τα μέτωπα μετατοπίζονταν γρήγορα και οι υποδομές περίθαλψης έπρεπε να ακολουθούν.

Τα βαγόνια έφεραν ειδικές ράμπες για τη φόρτωση φορείων, είχαν εσωτερικό εξοπλισμό με κλίνες, χειρουργικά εργαλεία, αποθηκευτικούς χώρους για επιδέσμους και φάρμακα, ενώ συχνά διέθεταν αυτοσχέδιες σόμπες για θέρμανση. Τη στελέχωσή τους αναλάμβαναν γιατροί του στρατού, νοσοκόμοι, εθελόντριες και μέλη του Ερυθρού Σταυρού ή εθνικών φιλανθρωπικών οργανώσεων, με ενεργή συμμετοχή γυναικών από την αστική τάξη.

Εκτός από την πρακτική τους αξία, τα κινητά νοσοκομεία αποτύπωναν τη μετατόπιση της ιατρικής μέριμνας από το στατικό στρατιωτικό νοσοκομείο προς την άμεση παροχή πρώτων βοηθειών, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη μεταγενέστερη ανάπτυξη των ασθενοφόρων τρένων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ελλάδα, η Θεσσαλονίκη, ως κέντρο στρατηγικής σημασίας, φιλοξένησε σταθμούς συντονισμού αυτών των μονάδων, ενσωματώνοντάς τες στον πολεμικό και κοινωνικό ιστό της εποχής.

Μουσείο Φωτογραφίας ''Χρήστος Καλεμκερής'' Δήμου Καλαμαριάς. Καρτ Ποστάλ. Θεσσαλονίκη, Κεντρική Μακεδονία, Ελλάδα. 1912-1913