Η σιδηροδρομική γραμμή της Γιουγκοσλαβικής Ελεύθερης Ζώνης της Θεσσαλονίκης (Γ.Ε.Ζ.Θ.)

Η Ελλάδα είχε δεσμευτεί, με βάση μια συμφωνία της 14ης Μαΐου 1914, να εκχωρήσει στη Σερβία μια ελεύθερη ζώνη στη Θεσσαλονίκη. Για την εξυπηρέτηση του Γιουγκοσλαβικού διαμετακομιστικού εμπορίου μέσω του λιμένος της Θεσσαλονίκης, ιδρύθηκε εντέλει λόγω των φιλικών σχέσεων των δύο χωρών, το έτος 1923, η Γιουγκοσλαβική Ελευθέρα Ζώνη του λιμένος της Θεσσαλονίκης, η οποία εγκαταστάθηκε σε περιτειχισμένο χώρο 94.000 τ.μ. που περιελάμβανε τον προβλήτα 2 με κρηπίδωμα εξυπηρέτησης των πλοίων το κρηπίδωμα 9. Για τη μεταφορά των εμπορευμάτων από το Βελιγράδι προς τον λιμένα της Θεσσαλονίκης χρησιμοποιούταν εμπορική σιδηροδρομική γραμμή. Στις 11 Οκτωβρίου 1928 υπογράφτηκε στο Βελιγράδι ελληνοσερβικό πρωτόκολλο που ρύθμιζε το καθεστώς λειτουργίας της ζώνης. Επρόκειτο στην ουσία για αναβίωση της συμφωνίας της 10ης Μαΐου 1923. Η ζώνη διοικούνταν από Γιουγκοσλάβους τελωνειακούς, χωρίς να θίγεται η ελληνική κυριαρχία ούτε στη ζώνη ούτε στη σιδηροδρομική γραμμή Γευγελή ‒ Θεσσαλονίκης. Η Γιουγκοσλαβική Ελευθέρα Ζώνη καταργήθηκε το 1975 και μετά τη λήξη των παρατάσεων της σύμβασης το 1995, τα σέρβικα εμπορεύματα διακινούνταν από την Ελεύθερη Ζώνη του λιμένος της Θεσσαλονίκης χωρίς ειδικές διατάξεις. 

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Όχημα των γιουγκοσλαβικών σιδηροδρόμων στη γιουγκοσλαβική Ελεύθερη Ζώνη της Θεσσαλονίκης (Γ.Ε.Ζ.Θ.) που λειτούργησε από το 1923 μετά από συμφωνία Ελλάδας και Γιουγκοσλαβίας. ©Μουσείο Φωτογραφίας ''Χρήστος Καλεμκερής'' Δήμου Καλαμαριάς.