Πρόσφυγες από το Μεγάλο Μοναστήρι της Ανατολικής Ρωμυλίας

Το Μεγάλο Μοναστήρι ή Τρανό Μοναστήρ της επαρχίας Καβακλί της Ανατολικής Ρωμυλίας εδραζόταν περίπου 15 χλμ. βορειότερα από το Καβακλί στον δρόμο προς τη Γιάμπολη ή σημερινή Yambol της νοτιοανατολικής Βουλγαρίας, και μαζί με το Ακμπουνάρ και τη Δράμα αποτελούσε έναν από τους βορειότερους οικισμούς της επαρχίας. Στις αρχές του 20ου αιώνα υπολογίζεται πως είχε έναν συνολικό πληθυσμό 1.600 κατοίκων. Οι Μοναστηριώτες ύστερα από διωγμούς που υπέστησαν αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν σε κύματα τις οικίες και την περιουσία τους και να κατευθυνθούν προς τον Ελλαδικό χώρο. Το πρώτο προσφυγικό κύμα ξεκίνησε το 1906, με μία ομάδα 70 οικογενειών, οι οποίοι μετά από αρκετές περιπλανήσεις εγκαταστάθηκαν στο σημερινό Μεγάλο Μοναστήρι της Λάρισας. Το 1924 και με τη Συνθήκη του Νεϊγύ και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, 200 οικογένειες Μοναστηριωτών εγκαταστάθηκαν στο Νέο Μοναστήρι του Δομοκού στη Φθιώτιδα, άλλες 150 οικογένειες στα Τρίκαλα Ημαθίας, και μερικές ακόμη στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης. 

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Πρόσφυγες από το Μεγάλο Μοναστήρι της Ανατολικής Ρωμυλίας την ημέρα του γάμου τους στο Καλοχωρι Θεσσαλονίκης, 20ος αιώνας. ©Λαογραφικός Σύλλογος Καλοχωριτών Ανατολικής και Βόρειας Θράκης "Κασκάρκα".