H Ροτόντα από τα ανατολικά στη Θεσσαλονίκη

H Ροτόντα από τα ανατολικά

Η Ροτόντα είναι ένα περίκεντρο κτίσμα που χτίστηκε γύρω στο 306 μ.Χ. από τον καίσαρα Γαλέριο, πιθανώς ως ναός του Δία ή του Καβείρου ή ακόμη και ως μαυσωλείο του ιδίου. Μια πομπική οδός συνέδεε το μνημείο με την αψίδα του Γαλερίου και το ανακτορικό συγκρότημα. Το κτίριο, με διάμετρο 24,5 μέτρα και ύψος θόλου 29,8 μέτρα, είχε κύρια είσοδο στη νότια πλευρά και εσωτερικές κόγχες.

Κατά την παλαιοχριστιανική εποχή, μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, πιθανώς αφιερωμένο στους Ασωμάτους ή Αρχαγγέλους. Προστέθηκε μια ανατολική κόγχη και κατασκευάστηκε το ιερό βήμα. Γύρω από το κτίσμα κατασκευάστηκε κλειστή στοά, ενώ στη δυτική πλευρά δημιουργήθηκε νέα είσοδος με νάρθηκα και πρόπυλο με δύο παρεκκλήσια. Οι περισσότερες προσθήκες δεν σώζονται σήμερα. Τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία του μνημείου είναι τα ψηφιδωτά, που κοσμούν το εσωτερικό του, κυρίως στη βάση του θόλου. Τα ψηφιδωτά περιλαμβάνουν φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα, καθώς και φιγούρες μαρτύρων και αγγέλων. Αν και ορισμένα τμήματα έχουν καταστραφεί, αρκετά μέρη διασώζονται.

Οι σεισμοί των αρχών του 7ου αι. κατέστρεψαν την αψίδα του ιερού και ένα τμήμα του θόλου, ενώ η αψίδα, μετά την αποκατάστασή της, ενισχύθηκε εξωτερικά και διακοσμήθηκε τον 9ο αιώνα με την τοιχογραφία της Αναλήψεως. Μετατράπηκε σε τζαμί το 1590 από τον Σεΐχη Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη. Ο σεισμός του 1978 προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές στο μνημείο απαιτώντας εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης που στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν ολοκληρωθεί. Συμπεριλαμβάνεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1988.

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Η Ροτόντα από τα ανατολικά στη Θεσσαλονίκη.