Ο αύλειος χώρος της Μονής Βλατάδων στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης

Ο αύλειος χώρος της Μονής Βλατάδων στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης

Η Μονή Βλατάδων, σταυροπηγιακή μονή της Θεσσαλονίκης, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης, κοντά στην πύλη της ακρόπολης. Ιδρύθηκε από τον Δωρόθεο Βλατή, μαθητή του Γρηγορίου Παλαμά, και αφιερώθηκε αρχικά στον Χριστό Παντοκράτορα, ενώ σήμερα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Από την ίδρυσή της, λειτουργεί σχεδόν αδιάκοπα, όντας η μοναδική μονή της πόλης με τέτοια συνέχεια. Το καθολικό της μονής ανήκει αρχιτεκτονικά στον τύπο του σταυροειδούς ναού με τρούλο, ο οποίος στηρίζεται σε τοίχους και πεσσούς, και φαίνεται πως ενσωματώνει τμήματα παλαιότερων κτισμάτων

Παρά τις εξωτερικές αλλαγές, η ανατολική όψη διατηρεί στοιχεία του βυζαντινού σχεδιασμού, με τρεις σειρές λίθων και πλίνθων, ενώ ο τρούλος είναι πλινθόκτιστος. Στην Οθωμανική περίοδο έγιναν μετατροπές, κυρίως ως προς τοπερίστωο του ναού. Στο εσωτερικό του ναού, οι τοιχογραφίες του 1360-1380 παρουσιάζουν τον Παντοκράτορα, προφήτες, αγίους και σκηνές από το Δωδεκάορτο.

Η απεικόνιση του Γρηγορίου Παλαμά στον κυρίως ναό και στο παρεκκλήσι, μαρτυρεί τη σχέση της μονής με το κίνημα του Ησυχασμού. Κατά την περίοδο 1980-1985 πραγματοποιήθηκε συντήρηση αποκατάστασης του μνημείου που αποκάλυψε σημαντικά ιστορικά στοιχεία της εξέλιξης του. Η μονή Βλατάδων συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και φιλοξενεί από το 1965 το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, το οποίο αποτελεί θεολογικό-επιστημονικό Ίδρυμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Ο αύλειος χώρος της Μονής Βλατάδων στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης.