Η προτομή του αγωνιστή της Επανάστασης του 1821 Καπετάν Στάμου Χάψα

Καπετάν Στάμος Χάψας (τέλη 18^ου αι. – 1821)

Ο Στάμος Κάψας, γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και κατάγονταν από τα Παζαράκια (Κρυοπηγή) Χαλκιδικής. Μετά από μια περίοδο διαμονής στη Συκιά, από όπου κατάγονταν η σύζυγός του, βρέθηκε να συμμετέχει ενεργά στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Στις 23 Μαρτίου 1821, ο Εμμανουήλ Παπάς, με τη συνδρομή νησιωτών καπεταναίων, αποβιβάστηκε στο Άγιον Όρος με σκοπό την προώθηση του επαναστατικού αγώνα στη Μακεδονία. Η συνάντηση του Παπά με τον Κάψα στην περιοχή του Άθω αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης για τη συγκρότηση ενός επαναστατικού στρατού, ο οποίος στόχευε στην αναχαίτιση των οθωμανικών δυνάμεων που προέλαυναν από την περιοχή της Δράμας και της Κωνσταντινούπολης προς τα Μακεδονικά Τέμπη. Απώτερος στόχος ήταν η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από την Οθωμανική κατοχή.

Ο Καπετάν Χάψας, αντιλαμβανόμενος την αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών, επέλεξε να συγκρουστεί τη στενή κοιλάδα του Ανθεμούντα (13 Ιουνίου 1821). Ο ίδιος και οι άνδρες του αντιστάθηκαν, αλλά αντιμέτωπος με την προοπτική της ολοκληρωτικής καταστροφής, ανέλαβε να διαπραγματευτεί με τους μοναχούς της Αγίας Αναστασίας την φιλοξενία των γυναικόπαιδων. Έτσι, οι γυναίκες και τα παιδιά μεταφέρθηκαν και διασώθηκαν στη μονή, ενώ ο ίδιος και οι συναγωνιστές του σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης.

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Η προτομή του καπετάν Χάψα στην Θεσσαλονίκη βρίσκεται στη διασταύρωση των Οδών Κ. Καραμανλή και Βούλγαρη και είναι μια δωρεά του Πανχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Αριστοτέλης». Το έργο φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Γεώργιο Τσάρα.