Γκόνος Γιώτας (1880-1911)

Γκόνος Γιώτας (1880-1911)

Ο Γεώργιος ή (Γκόνος) Γιώτας ήταν σλαβόφωνος Μακεδονομάχος οπλαρχηγός με καταγωγή από την περιοχή των Γιαννιτσών. Διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον Μακεδονικό Αγώνα, με κέντρο δράσης του, την περιοχή των Γιαννιτσών. Μετά από μια αρχική εμπλοκή με τον ΕΜΕΟ (1900-1904), εντάχθηκε στις ελληνικές δυνάμεις το 1904, αναλαμβάνοντας τον κομβικό ρόλο του οδηγού στο έλος των Γιαννιτσών.

Η επιτυχής διείσδυση του Γιώτα στο έλος και η εξοικείωσή του με το τοπικό περιβάλλον αποτέλεσαν καθοριστικούς παράγοντες για την επιστροφή έξι χωριών από τη σφαίρα επιρροής της Βουλγαρικής Εξαρχίας στην τουρκική διοίκηση, φέρνοντάς τα πλησιέστερα στο Πατριαρχείο. Η εξαιρετική μαχητικότητα και η αποτελεσματικότητα του στον έλεγχο της περιοχής του Βάλτου του χάρισαν τον τίτλο του σημαντικότερου μαχητή του Μακεδονικού Αγώνα στην Κεντρική Μακεδονία. Τα προσωνύμια «στοιχειό του Βάλτου» και «θεριό του Βάλτου» αποτυπώνουν τον τρόμο που ενέπνεε στους αντιπάλους του.

Κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στον αγώνα, ο Γκόνος έλαβε γνώση της ελληνικής γλώσσας, επηρεαζόμενος κυρίως από Κρήτες μαχητές, γεγονός που αποτυπώθηκε στη χαρακτηριστική κρητική προφορά του. Στις 12 Φεβρουαρίου του 1911 ο Γκόνος Γιώτας έπειτα από προδοσία σκοτώθηκε σε επιχείρηση του Οθωμανικού στρατού. Το αρχείο της συγγραφέως Πηνελόπης Δέλτα, αφιερωμένο στον Μακεδονικό Αγώνα, περιλαμβάνει γραπτά τεκμήρια τα οποία αποδίδονται στον Μακεδονομάχο.

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Η προτομή είναι έργο του γλύπτη Δημήτρη Καλαμάρα, φιλοτεχνήθηκε το 1954 από λευκό μάρμαρο και είναι τοποθετημένη πάνω σε μαρμάρινο βάθρο. Η προτομή του Γκόνου Γιώτα βρίσκεται στην πλατεία Ρομφέη, στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης. Αντίγραφο του έργου υπάρχει στην πλατεία Γκόνου Γιώτα που φέρει το όνομά του και στην πόλη των Γιαννιτσών.