Ο ανδριάντας του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη

Παύλος Μελάς (1870-1904)

Έλληνας στρατιωτικός, αξιωματικός πυροβολικού του Ελληνικού στρατού και μακεδονομάχος. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εθνικής Εταιρείας, μιας μυστικής οργάνωσης που είχε ως στόχο την απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων. Η ήττα της Ελλάδας στον πόλεμο του 1897 επηρέασε βαθιά τον Μελά, ο οποίος, αν και δεν συμμετείχε άμεσα στις πολεμικές επιχειρήσεις, βίωσε την αποτυχία αυτή με μεγάλη θλίψη και αναμίχθηκε ενεργά στις μακεδονικές υποθέσεις, πεδίο ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού.

Ξεκινά να συμμετέχει σε αποστολές αναγνώρισης στη δυτική Μακεδονία, με στόχο τη διαμόρφωση στρατηγικής για την ελληνική δράση στην περιοχή. Τον Αύγουστο του 1904, ανέλαβε τη διοίκηση ελληνικών ανταρτικών ομάδων στην περιοχή της Καστοριάς και του Μοναστηρίου. Ως «Καπετάν Μίκης Ζέζας», οργάνωσε και συντόνισε επιχειρήσεις εναντίον των βουλγαρικών κομιτατζήδων, προωθώντας την ελληνική επιρροή στα χωριά της περιοχής και ενισχύοντας το δίκτυο υποστήριξης των ελληνικών ανταρτικών ομάδων.

Στις 13 Οκτωβρίου 1904, κατά τη διάρκεια παραμονής του στο χωριό Στάτιστα, ο Μελάς έπειτα από προδοσία δέχθηκε αιφνιδιαστική επίθεση από οθωμανικό απόσπασμα. Τραυματίστηκε σοβαρά και υπέκυψε λίγο αργότερα. Η είδηση του θανάτου του Παύλου Μελά κυριάρχησε στα μέσα ενημέρωσης της εποχής, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Ο ηρωικός θάνατος του σε συνδυασμό με την επιρροή της οικογένειας Δραγούμη, μετέτρεψε τον Μακεδονομάχο σε εθνικό σύμβολο και ενίσχυσε την κινητοποίηση της κοινής γνώμης υπέρ του Μακεδονικού Αγώνα.

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Ανδριάντας του Παύλου Μελά. Το έργο φιλοτεχνήθηκε από την εγγονή του, Ναταλία Μελά, είναι από μπρούτζο σε μαρμάρινη βάση και βρίσκεται απέναντι από τη Λέσχη Αξιωματικών στη Θεσσαλονίκη. Τα αποκαλυπτήρια του έργου έγιναν την 25η Μαρτίου 1996.