Το παλαιό τραμ των Αθηνών (1882-1977)

Το τραμ έκανε την εμφάνισή του στην Αθήνα το 1882, με τη Βελγική εταιρεία E.T.A.Π.Π. (Εταιρεία Τροχιοδρόμων Αθηνών - Πειραιώς - Περιχώρων) να λειτουργεί αρχικά ένα δίκτυο ιππήλατων οχημάτων που ένωνε το κέντρο με γειτονιές όπως τα Πατήσια, οι Αμπελόκηποι και η Κολοκυνθού. Τα πρώτα οχήματα είχαν χωρητικότητα 16-20 ατόμων και τα έσερναν συνολικά 800 άλογα. Μια ατμοκίνητη γραμμή από την Ακαδημία προς Παλαιό Φάληρο λειτούργησε το 1887, αλλά ήταν αργή και γνωστή ως "κωλοσούρτης" λόγω των ατμών που έβγαζε. Παράλληλα, οι Σιδηροδρομικές Αθηνών-Πειραιώς (Σ.Α.Π.) είχαν μια γραμμή τραμ κανονικού εύρους από τον σταθμό Πειραιά προς το τελωνείο. 

Τα πρώτα ηλεκτροκίνητα τραμ κυκλοφόρησαν το 1908 και μέχρι το 1910 είχαν παραληφθεί 257 οχήματα (150 κινητήρια, 107 ρυμουλκούμενα) από το Βέλγιο, με χωρητικότητα 30 ατόμων. Το 1925 η αγγλική Power Finance and Traction εξαγόρασε τις εταιρείες Σ.Α.Π. και Ε.Τ.Α.Π.Π., ιδρύοντας τις Η.Ε.Μ. (Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών) και Ε.Η.Σ. (Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι). Το 1939 πολλά βελγικά βαγόνια πωλήθηκαν και το 1940 προστέθηκαν 60 ιταλικά τραμ αεροδυναμικού σχεδιασμού, κατά την Κατοχή όμως, πολλά τραμ καταστράφηκαν. 

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισαν να καταργούνται γραμμές λόγω έλλειψης τροχαίου υλικού και της αντι-τραμικής νοοτροπίας. Το 1953 ο K. Καραμανλής ξήλωσε τις γραμμές στη Χαυτεία, καταργώντας τις γραμμές προς Κυψέλη, Παγκράτι, Αμπελόκηπους. Η οριστική κατάργηση ήρθε το 1977 όταν σταμάτησε η λειτουργία του τελευταίου τραμ στην Ελλάδα, αυτό του Περάματος.

Εικονιζόμενη φωογραφία: Η γραμμή τραμ Παγκράτι - Κυψέλη σε δρόμο των Αθηνών. ©Μουσείο Φωτογραφίας ''Χρήστος Καλεμκερής'' Δήμου Καλαμαριάς.