Η Αψίδα του Αδριανού στην Αθήνα

Η αψίδα κατασκευάστηκε το 131-132 μ.Χ. από τους Αθηναίους, έξω από τον περίβολο του Ολυμπιείου στα βορειοδυτικά, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον αυτοκράτορα Αδριανό για τα πολυάριθμα έργα του στην Αθήνα. Βρισκόταν επάνω σε έναν αρχαιότερο δρόμο που συνέδεε την πόλη με τα Παριλίσια Ιερά και αποτελούσε ορόσημο μεταξύ της παλαιάς και της νέας πόλης. Το μνημείο, ύψους 18 μ. πλάτους 13 μ., έχει δύο ίδιες προσόψεις και αρθρώνεται καθ' ύψος σε δύο σαφώς διακριτά τμήματα. Το κάτω μέρος ακολουθεί το ρωμαϊκό σχήμα της τιμητικής αψίδας, ενώ το επάνω μιμείται το ελληνικής παράδοσης πρόπυλο. Στο επιστύλιο επάνω από την τοξωτή δίοδο υπάρχουν οι επιγραφές, στη δυτική: ''Αιδ' εισ' Αθήναι, Θησέως η πριν πόλις'' και στην ανατολική: ''αιδ' εισ' Αδριανού και ουχί Θησέως πόλις''. 

Το 1778 η αψίδα ενσωματώθηκε στο ανατολικό σκέλος του οθωμανικού οχυρωματικού περιβόλου της Αθήνας, γνωστού ως ''τείχος του Χασεκή'', οπότε και μετατράπηκε σε πύλη, γνωστή ως ''πόρτα της βασιλοπούλας'' ή ''καμαρόπορτα''. Την περίοδο όπου η πύλη καταγράφηκε αρχιτεκτονικά από τον Τζέιμς Στούαρτ και τον Νίκολας Ρεβέττ στα μέσα του 18ου αιώνα, η βάση της πύλης ήταν κατά 1 μέτρο θαμμένη στο έδαφος. Δεδομένου πως δεν προστατεύθηκε ποτέ από το να θαφτεί κατά τους 19 αιώνες ύπαρξής της, η πύλη διασώζεται στη σύγχρονη εποχή σε εξαιρετική κατάσταση. Αν και απουσιάζουν οι κίονες του κάτω επιπέδου, η πύλη διατηρείται σε ολόκληρη την έκταση της και υψώνεται πάνω από τη σύγχρονη Λεωφόρο Βασιλίσσης Αμαλίας. 

Εικονιζόμενη φωτογραφία: Ένα τραμ που περνάει μπροστά από την Αψίδα του Αδριανού στην Αθήνα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Μουσείο Φωτογραφίας ''Χρήστος Καλεμκερής'' Δήμου Καλαμαριάς.